‘Laagopgeleide jongeren worstelen met hardnekkige problemen’

Met de meeste jongeren in Nederland gaat het goed, maar er zijn een aantal groepen die worstelen met onevenredig veel hardnekkige problemen. Het gaat dan om laagopgeleide jongeren en jeugdigen/gezinnen met meervoudige en/of chronische problemen. Dat concluderen de auteurs van Die jeugd van tegenwoordig, de trendstudie over opvoeden en opgroeien in Nederland die vandaag bij het Nederlands Jeugdinstituut verschenen is.

Op grond van feiten en cijfers lijkt het goed te gaan met de Nederlandse jeugd. Zo scoren Nederlandse kinderen volgens Unicef het best van alle kinderen uit rijke landen op welbevinden en gezondheid op basis van 26 internationaal vergelijkbare indicatoren. Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek bijvoorbeeld dat gemiddeld 25% van de vmbo-leerlingen ervaart terwijl het bij de vwo-leerlingen 10% is. Ook het maatschappelijk debat is hierover niet eenduidig. Optimisten en pessimisten staan vaak lijnrecht tegenover elkaar in hun waardering van het opvoed- en opgroeiklimaat in Nederland.

Het debat
Want: zijn er nu steeds meer of juist minder opvoed- en opgroeiproblemen vergeleken met vroeger? Voeden ouders hun kinderen slechter op? Of valt het allemaal reuze mee? In het debat over de Nederlandse jeugd doen allerlei verhalen en mythes de ronde, zo blijkt uit Die jeugd van tegenwoordig. De auteurs kozen daarom voor een caleidoscopische aanpak waarbij het maatschappelijk debat én feiten uit praktijk en onderzoek worden gepresenteerd.

Strenger ingrijpen
Vergeleken met 25 jaar geleden domineren er andere onderwerpen in het debat over opvoeden en opgroeien. Zo is er ongerustheid over onder andere loverboys, seksueel misbruik, pesten, radicalisering, (v)echtscheidingen en de rol van sociale media. Ook in de opvoeding is de teneur vergeleken met 25 jaar geleden anders: we zijn geneigd strenger in te grijpen en meer grenzen te stellen. Door de terugtredende overheid en de hogere eisen die aan opvoeden gesteld worden, neemt de druk op ouders toe. Het laat zich nog moeilijk voorspellen of hierdoor meer of juist minder problemen in de opvoeding ontstaan.

Zoeken naar een balans
De aard van het debat is niet wezenlijk veranderd maar we worstelen wel met het vinden van het juiste evenwicht in onze reactie op het gedrag of de problemen die jong zijn met zich meebrengt. In de opvoeding is dat de balans tussen stimuleren en grenzen stellen, belonen en straffen. In het onderwijs tussen aandacht voor het ‘gewone’ en aandacht voor het ‘speciale’. Bij het signaleren van problemen tussen ‘ingrijpen’ en ‘non-interventie’. Volgens de auteurs is het de kunst om vanuit beleid en praktijk te reageren op grond van het complete verhaal en niet door onderzoeksresultaten voor een kleine groep te veralgemeniseren of juist het tegenovergestelde te doen: de problemen van een kleine groep te bagatelliseren omdat het met het overgrote deel van de jeugd goed gaat.