Nieuwe wet zorgt voor flinke privacyschending, overheid kan alle Nederlanders afluisteren

Als de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten werkelijkheid wordt krijgt de overheid veel meer macht over alle informatie in Nederland.

Het wetsvoorstel maakt het voor de Nederlandse veiligheidsdiensten mogelijk ongericht telecommunicatie te onderscheppen. Dit betekent dat de overheid alle Nederlanders kan afluisteren.

Een flinke privacyschending aldus het College voor de Rechten van de Mens. Daar komt bovenop dat de enige toezichthouder op deze wet, de CTIVD, geen bevoegdheden krijgt om diezelfde overheid dwingend een halt toe te roepen. Mensenrechten bieden waarborgen die ons beschermen tegen schending van onze privacy. En het zijn juist deze waarborgen die in het wetsvoorstel ontbreken. Het College roept het kabinet dan ook op deze waarborgen alsnog in het wetsvoorstel te verankeren.

Grootste kritiekpunt op het wetsvoorstel is dat de veiligheidsdiensten deze bevoegdheden mogen uitoefenen zonder toestemming van een onafhankelijk orgaan, zoals bijvoorbeeld een rechter. De diensten hebben enkel toestemming van de betrokken minister nodig. In Zweden, Duitsland en België is er wel een onafhankelijke instantie waaraan de diensten toestemming moeten vragen. Er is geen verklaring waarom dit in Nederland niet ook kan.

Daarnaast krijgt de toezichthoudende instantie CTIVD niet genoeg macht. Deze instantie moet beoordelen of de veiligheidsdiensten rechtmatig handelen. Maar de minister hoeft een oordeel van de CTIVD niet op te volgen. Dit druist in tegen het advies van de Commissie Dessens. Deze commissie evalueerde op verzoek van het kabinet de huidige wetgeving en adviseerde nadrukkelijk om de oordelen van de CTIVD bindend te maken.

Waarom is ongericht informatie onderscheppen een probleem?
Het wetsvoorstel maakt het mogelijk om grote hoeveelheden informatie te onderscheppen van een onbegrensde groep mensen die nergens van verdacht wordt. Denk aan het aftappen van e-mail en social mediaberichten. Maar daar gaat het niet alleen om. Het wetsvoorstel gaat ook over het onderscheppen van allerlei andere vormen van digitaal gegevensverkeer. Als dit wetsvoorstel in werking gaat, betekent het dat de veiligheidsdiensten ook deze nieuwe vormen van gegevensverkeer mogen aftappen. De ontwikkelingen op dit gebied gaan razendsnel waardoor de omvang en impact op de privacy niet te overzien is.

Kortom: de veiligheidsdiensten krijgen meer bevoegdheden, maar het toezicht wordt niet versterkt. Vanwege de enorme impact die deze nieuwe bevoegdheden kunnen hebben op de privacy van alle Nederlanders, is dit vanuit uit mensenrechtelijk oogpunt onaanvaardbaar. Het vertrouwen in de overheid en de veiligheidsdiensten staat wereldwijd onder druk sinds de onthullingen van Edward Snowden duidelijk maakten dat de inlichtingendiensten hun bevoegdheden overschreden. Ook het blazoen van de Nederlandse diensten is wat dit betreft niet volledig schoon. Dit wetsvoorstel creëert geen publiek vertrouwen in het optreden van de veiligheidsdiensten maar versterkt eerder het aanwezige wantrouwen.