Posted by Turkse Media
Aug 24, 2024

De toenemende macht van Turkije

OPINIE – De afgelopen jaren zijn de actieve inspanningen van Turkije op het gebied van diplomatie wereldwijd op de voorgrond getreden. Ankara wordt voortaan gezien als een invloedrijke speler die tastbare resultaten boekt in zijn bemiddelingspogingen in de wereldpolitiek. Meerdere wereldmachten vroegen Turkije vaker om hulp.

Bij pogingen om oplossingen te vinden voor conflicten tussen landen of meningsverschillen tussen verschillende partijen binnen een land, is bemiddeling door internationale actoren een belangrijke methode geworden om politieke geschillen op te lossen.

Bemiddeling wordt uitgevoerd door de tussenkomst van externe actoren, of het nu staten of niet-statelijke actoren zijn, die het vertrouwen van de strijdende partijen hebben om een platform te faciliteren voor onderhandelingen en dialoog tussen de partijen.

De sterke rol van Turkije

Met name het geloof van de besluitvormers van het buitenlandbeleid van Turkije in het tot stand brengen van duurzame vrede en stabiliteit door middel van bemiddeling heeft ertoe geleid dat Turkse diplomaten zijn tussengekomen bij conflicten in de directe omgeving, zoals te zien was in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, en daarbuiten, zoals bij de tussenkomst in het geschil tussen Ethiopië en Somalië.

Het is belangrijk op te merken dat de bemiddelingspogingen van Turkije niet beperkt zijn tot deze voorbeelden. Op de Balkan heeft het een belangrijke bijdrage geleverd aan vredesopbouw door trilaterale samenwerking tussen de Servische, Kroatische en Bosnische gemeenschappen in Bosnië-Herzegovina.

Turkse diplomaten speelden ook een belangrijke rol in het vredesproces tussen de Filipijnse regering en het Moro Islamic Liberation Front (MILF) en in het opbouwen van vertrouwen tussen Afghanistan en Pakistan in 2007. Ze zijn altijd betrokken geweest bij het vinden van een oplossing voor de Palestijnse strijd en oefenen diplomatie uit om de problemen van de Arakan-moslims in Myanmar op te lossen en zijn zelfs betrokken geweest bij nucleaire gesprekken tussen de VS en Iran.

Onlangs faciliteerde Turkije de tweede ronde van gesprekken in het Ankara-proces over recente geschillen tussen Ethiopië en Somalië, gerelateerd aan de recente deal van Addis Abeba met Somaliland. De gesprekken vonden plaats in de Turkse hoofdstad, waarbij de derde ronde gepland staat voor medio september.

Kort daarvoor faciliteerden en boden de Turkse autoriteiten logistieke ondersteuning voor een ongekende gevangenenruil, opnieuw in de Turkse hoofdstad, waarbij zeven landen betrokken waren in wat de meest uitgebreide ruiloperatie sinds de Koude Oorlog wordt genoemd. (LEES meer)

Een ander recent voorbeeld van de toenemende bemiddelingsprofiel de Turken is de oproep van de Amerikaanse gezant in Ankara, Jeff Flake, aan Turkse functionarissen om Teheran te overtuigen de spanningen in het Midden-Oosten te de-escaleren na de moord op de Hamasleider Ismail Haniyeh.

Dankzij zijn geslaagde pragmatische banden met zowel Kiev als Moskou, is Ankara’s diplomatieke spierballen al sinds het begin van dat conflict actief. Tot nu toe heeft het onderhandelingen, de uitwisseling van gevangenen en de internationaal geprezen deal voor graanexport gefaciliteerd, waardoor het risico op een internationale voedselcrisis werd geminimaliseerd.

Stijgend prestige van Turkije op internationaal toneel

De hierboven genoemde voorbeelden van bemiddelingspogingen van de Turkse diplomatie weerspiegelen een paar nieuwe realiteiten over Turkije als invloedrijke speler. De politieke stabiliteit van de afgelopen twee decennia, gekoppeld aan economische groei, diversificatie in energiebronnen en de drastische groei van de defensie-industrie, heeft een nieuw en prestigieus beeld gecreëerd van de diplomatieke kracht van Turkije.

Bovendien heeft Ankara’s actieve betrokkenheid buiten de directe omgeving, met name via ontwikkelingssamenwerking, het waargenomen prestige van Turkije verhoogd. Op basis hiervan is Turkije in staat geweest om zijn relaties in regio’s als Afrika te verplaatsen van ontwikkelingssamenwerking naar nieuwe gebieden zoals defensie, handel en energiesamenwerking, die uiteindelijk hebben bijgedragen aan zijn imago als een “betrouwbare” partner.

Als zodanig is Turkije in staat geweest om met strijdende partijen in verschillende regio’s om te gaan vanwege zijn principiële maar pragmatische buitenlandse beleid. Het is redelijk dat Turkije, net als andere staten, zijn belangen op de eerste plaats zet. Toch baseert het zijn acties niet op uitbuitende aard. In plaats daarvan heeft een win-winbenadering van relaties het prestige van Turkije internationaal verhoogd tot het punt dat het in staat is om nichediplomatie te voeren.

Terwijl de status van Turkije als een middelgrote mogendheid is gegroeid in materiële termen en in termen van diplomatiek gedrag en een verleden zonder kolonialisme, hebben zijn geografische nabijheid en geopolitieke locatie zijn bemiddelingscapaciteiten verder versterkt. Vergeleken met de andere traditionele bemiddelaars van het Globale Noorden, zoals de VS, Canada en Zwitserland, heeft Turkije zichzelf kunnen presenteren als een effectievere middelgrote mogendheid uit het Globale Zuiden, met als doel oplossingen te vinden voor de problemen van het Globale Zuiden als een partner uit dezelfde geopolitieke sfeer.

Concluderend is Turkije in de hedendaagse geschiedenis gecategoriseerd als een middelgrote mogendheid, maar het was pas heel recent dat het in staat was om het gedrag van een middelgrote mogendheid te voeren en te beoefenen, inclusief nichediplomatie. De veranderingen in de politieke, economische en militaire macht van Turkije sinds het begin van de jaren 2000 onder leiding van president Recep Tayyip Erdoğan hebben de internationale status ervan vergroot en Ankara kan nu ingrijpen in regionale conflicten.

Het land is veranderd van een loutere toeschouwer-middenmacht naar een bruggenbouwer en stabiliserende kracht die streeft naar duurzame vrede en welvaart, niet alleen in de directe regio, maar ook op verre plekken. Dit wordt geïllustreerd door de recente betrokkenheid in de Hoorn van Afrika. Opgemerkt moet worden dat de rol van Turkije als actieve bemiddelaar met name in lijn is met en een weerspiegeling is van de dynamiek in de besluitvorming over het buitenlands beleid in Ankara.

Tot slot moet in gedachten worden gehouden dat alle conflicten hun eigen dynamiek hebben en dat het vinden van een oplossing voor sommige langer kan duren dan voor andere. Toch komen oplossingen tussen staten zelden tot stand zonder bemiddeling en diplomatie.

[De meningen die in dit artikel worden geuit, zijn die van de auteur en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het redactionele beleid van dit medium. De auteur is een eindredacteur en columnist voor Daily Sabah, een Engelstalig dagblad in Turkije.]