Turkse economie: 2021 jaar van records en uitdagingen

Het moge duidelijk zijn dat 2021 een jaar van economische hoogte- en dieptepunten was voor Turkije. Terwijl de regering van president Recep Tayyip Erdoğan de recordbrekende export- en aandelenmarktcijfers vierde, kampte het ook met de dubbele uitdaging van het terugdringen van de inflatie en een valutacrisis, die ze – grotendeels – wist te beheersen tijdens het laatste deel van het jaar.

De sleutel hiertoe was het besluit van de regering om geheel te focussen op een economisch beleid dat in het laatste kwartaal van 2021 werd onthuld. Dat beleid streeft naar een laag tekort op de lopende rekening en een hoge groei door middel van investeringen, productie, werkgelegenheid en export. Dat moet in plaats van steilere rentetarieven.

Ondanks de uitgebreide maatregelen van het land om de impact van de coronapandemie te compenseren, kelderde de waarde van de Turkse lira in de laatste paar maanden van het jaar en bereikte een onverwacht laagterecord van 18,40 ten opzichte van de dollar.

De spiraalvormige valuta zette Turkije ertoe aan zijn nieuwe economische beleid aan te vullen met een plan om de lira-deposito’s in het land te versterken.

Als onderdeel van deze inspanningen beloofde de regering om lira-deposanten te compenseren voor schommelingen in vreemde valuta en moedigde ze burgers aan om over te stappen op de Turkse lira gebaseerde activa om de munt te helpen snel het verloren terrein terug te winnen in de loop van 2021.

Dit leidde tot een aanzienlijke rally waarbij de lira in december naar 11,00 steeg ten opzichte van de dollar, een veel betere positie gezien de fluctuatie van de afgelopen maanden, maar nog steeds zwakker dan de 7,44 aan het begin van het jaar.

Historische hoogtepunten

De stijgende industriële productie en export waren de drijvende kracht achter een jaar van sterke economische groei voor Turkije. De exportcijfers verbraken elke maand record na record, terwijl de industriële productie 16 maanden op rij op jaarbasis steeg.

Door de productie op peil te houden en pandemische maatregelen te volgen, bleven Turkse bedrijven hun internationale rivalen voor tijdens de coronacrisis en de wereldwijde krapte in de toeleveringsketen, waardoor ze voet aan de grond kregen op nieuwe exportmarkten en tegelijkertijd aan de binnenlandse behoeften voldeden.

Door het aanbieden van hoogwaardige producten tegen betaalbare prijzen met een snellere en betrouwbare levering, slaagden Turkse bedrijven erin zich te vestigen als de belangrijkste leveranciers in een periode van wereldwijde onzekerheid.

De Turkse export bereikte in de eerste helft van 2021 zo’n 100 miljard dollar: het hoogste cijfer in zes maanden in de geschiedenis van het land. Het opwaartse traject zette zich voort in de tweede helft toen het cijfer klom tot 203,1 miljard dollar in november.

In september bedroeg de export van Turkije 20,8 miljard dollar, wat de eerste keer in de geschiedenis van het land was dat het maandelijkse cijfer de drempel van 20 miljard dollar overschreed.

In oktober was het aandeel van Turkije in de wereldwijde export meer dan 1 procent. Dat is een primeur voor het land dat de afgelopen twee decennia een meer dan zesvoudige stijging liet zien.

Het bruto binnenlands product (bbp) van het land bereikte ook een historisch hoogtepunt van 22 procent in het tweede kwartaal van 2021. Dar is het hoogste jaarcijfer sinds 1999.

Aan weerszijden van het recordcijfer stond een jaarlijkse groei van 7,4 procent in het eerste en derde kwartaal.

Een ander lichtpuntje in het economische landschap van Turkije was de beurs van het land, de Borsa Istanbul, die 2021 een vliegende start maakte met een recordhoogte van 1.495,43 punten op 1 januari. Dat zette de toon voor een jaar waarin de BIST 100-index verdere hoogten bereikte, met als hoogtepunt een nieuw record van 2.278,55 punten op 16 december.

Nieuwe routekaart in Q1

In het eerste kwartaal van het jaar onthulde Turkije een nieuwe economische routekaart met daarin onder andere een baanbrekend pakket voor economische hervormingen, dat tot maart 2023 moet worden geïmplementeerd.

In een poging om de structurele basis te versterken en de weerstand tegen schokken te vergroten, schetste het plan verschillende maatregelen onder 10 hoofdtitels: overheidsfinanciën, prijsstabiliteit, financiële sector, tekort op de lopende rekening, werkgelegenheid, corporate governance, investeringsstimulansen, versoepeling van de interne handel, rivaliteit en markttoezicht.

In een toespraak op 12 maart zei president Erdoğan dat de hervormingen “bedoeld waren om de Turkse economie te laten groeien op basis van investeringen, productie, banen en export.”

De hervormingen zijn gericht op twee hoofdgebieden: macro-economisch beleid en structuurbeleid. De eerste categorie omvat overheidsfinanciën, inflatie, financiële sector, tekort op de lopende rekening en werkgelegenheid, terwijl de laatste categorie institutionele structuren, binnenlandse handel, concurrentiebeleid, markttoezicht en -controles en investeringen omvat.

Turkije kondigde eind juni ook een strategie aan om de internationale directe investeringen te stimuleren, die moet dienen als een routekaart om investeringen met toegevoegde waarde in belangrijke sectoren veilig te stellen.

“Het belangrijkste doel is om ons marktaandeel in wereldwijde directe investeringen te vergroten tot 1,5 procent tegen 2023, in overeenstemming met het elfde ontwikkelingsplan”, zei Erdoğan toen het strategiedocument voor 2021-2023 werd uitgegeven door het investeringsbureau van het land.

Zoals de president verklaarde, was de Turkse regering vastbesloten om “de pandemie in 2021 te verslaan”, een doelstelling die ze rigoureus nastreefde, rekening houdend met de behoeften van bedrijven.

De wil om burgers en het bedrijfsleven te beschermen was duidelijk toen de regering financiële steunpakketten introduceerde toen ze van 29 april tot 17 mei een volledige coronavirusvergrendeling oplegde.

Voor kleine en middelgrote ondernemingen heeft het Turkse ministerie van Financiën, in samenwerking met de Unie van Kamers en Beurzen van Turkije (TOBB) en het Kredietgarantiefonds (KGF), toegezegd leningen te verstrekken, genaamd Breath Credit.

Herschikkingen en weerleggingen

Naast een volledige coronalockdown en het schudden van leidersfiguren, was er in het tweede kwartaal van 2021 ook een woedend debat in Turkije over een vermeend tekort van 128 miljard dollar aan deviezenreserves.

Sahap Kavcıoğlu, een voormalig parlementariër die eind maart Naci Ağbal verving als gouverneur van de Turkse Centrale Bank, wees de beweringen af ​​in een interview met een grote Turkse nieuwsdienst.

Kavcıoğlu benadrukte dat de Turkse Centrale Bank met geen enkel segment, bank of bedrijf “geprivilegieerde valutatransacties kon doen”. “Als we kijken naar de balans tussen activa en passiva, is het niet mogelijk om te praten over verloren activa”, legde hij uit.

Hij zei dat een protocol dat in 2017 met de Schatkist is ondertekend om valutatransacties te coördineren heeft bijgedragen aan het voorkomen van ongezonde prijsstelling en voor een evenwicht heeft gezorgd tussen vraag en aanbod op de valutamarkten alsook liquiditeitsvorming.

Op 21 april verwierp president Erdoğan het vermeende tekort ook als onjuist en bekritiseerde hij de “campagne” van de oppositie (CHP) over de valse claim.

“Noch dat bedrag is waar, noch de betekenis die aan het bedrag wordt toegekend, noch de campagne die over dit cijfer wordt gevoerd. Van begin tot eind fout. Onwetendheid van begin tot eind”, benadrukte de Turkse president.

Op dezelfde dag werd Ruhsar Pekcan vervangen door Mehmet Muş, fractievoorzitter van de regeringspartij AK Parti, als minister van Handel.

Groei- en inflatiedoelstellingen

Het in september gepubliceerde economische programma van de regering voor de middellange termijn voorspelde dat de Turkse economie in 2021 met 9 procent zal groeien en in 2022 met nog eens 5 procent.

Volgens het programma is de groeidoelstelling van de regering voor 2023 en 2024 5,5 procent, terwijl de gemiddelde groeidoelstelling voor het bbp 5,3 procent is.

Het voorspelde dat de inflatie op jaarbasis tegen het einde van 2022 zou dalen tot 9,8 procent, terwijl de doelstellingen voor het einde van het jaar voor 2023 en 2024 respectievelijk 8 procent en 7,6 procent waren.

Op 8 september signaleerde Kavcıoğlu een verschuiving van het totale inflatiecijfer, dat soms volatiel kan zijn, naar de kerninflatie, een indicator die de ware kracht van de Turkse economie misschien beter weerspiegelt.

Eind oktober heeft de Turkse centrale bank, te midden van hoge importkosten en stijgende voedselprijzen, zijn inflatieprognoses voor de komende drie jaar naar boven bijgesteld, maar zijn doelstelling voor de middellange termijn constant op 5 procent gehouden.

Volgens de projecties zal de inflatie op jaarbasis tegen eind 2021 18,4 procent bedragen, wat hoger is dan de eerdere voorspelling van 14,1 procent.

De eindejaarsinflatieprognose van de bank voor 2022 werd bijgesteld naar 11,8 procent, een stijging van 7,8 procent, en naar 7% voor 2023.

Economische gegevens

De voor de kalender gecorrigeerde industriële productie in Turkije steeg 16 maanden op rij op jaarbasis, met de grootste piek van 66 procent in april.

De productie groeide in het eerste kwartaal van 2021 met 12,3 procent op jaarbasis, waarmee Turkije op één lijn kwam met de topeconomieën van de G20 (Groep van Twintig).

De opleving in de Turkse verwerkende industrie zette zich voort, aangezien de inkoopmanagersindex (PMI) het hele jaar door boven het drempelniveau zweefde, behalve in mei, toen de coronamaatregelen het grootste deel van de maand van kracht waren.

Ondanks inflatiedruk en verstoring van de toeleveringsketen steeg de Turkse industriële PMI in november tot 52, tegen 51,2 in oktober.

Na zeven maanden van tekort begon het saldo op de lopende rekening van het land vanaf augustus ook een overschot te vertonen.

Volgens de laatste gegevens bedroeg het overschot op de lopende rekening in oktober 3,16 miljard dollar, wat het 12-maands voortschrijdend tekort op 15,4 miljard dollar brengt.

Was de inflatie begin 2021 14,97 procent, steeg de inflatie op jaarbasis tot 21,31 procent in oktober, gedreven door factoren als stijgende voedsel- en invoerprijzen, met name energie, aanbodbeperkingen en de impact van wisselkoersschommelingen.

De reporente voor één week van de Turkse Centrale Bank – beleidsrente – staat op 14 procent na de laatste verlaging van 100 basispunten in december, wat betekent dat de autoriteit de beleidsrente sinds september met 500 basispunten (van 19 procent) heeft verlaagd.

Hoewel de bank een onafhankelijke instelling is, waren de bezuinigingen in lijn met Erdogan’s niet aflatende verzet tegen hogere rentetarieven.

Volgens de Turkse statistische instantie TurkStat was de werkloosheid in Turkije gedaald van 12,7 procent in januari tot 11,2 procent in oktober.

In april was het hoogste werkloosheidscijfer van het jaar 13,4 procent, met het laagste niveau van 10,6 procent in juni.

Na een grote daling vorig jaar als gevolg van de pandemie, schoten de toeristische inkomsten van Turkije in de eerste drie kwartalen van 2021 omhoog tot 16,85 miljard dollar.

Uit de laatste gegevens van het Ministerie van Toerisme blijkt dat het land tussen januari en november 22,8 miljoen buitenlandse bezoekers verwelkomde. Dat is een stijging van 89,6 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Ondanks het bestrijden van de grootste bosbranden in zijn geschiedenis tijdens het lucratieve toerismeseizoen, kondigde minister van Cultuur en Toerisme Mehmet Nuri Ersoy in december aan dat Turkije zijn “ambitieuze en uitdagende doel” had bereikt om zijn inkomsten uit toerisme te verdubbelen tot 24 miljard dollar in 2021.

Lirabeheer

Toen de wisselkoers van de Amerikaanse dollar/Turkse lira half november de 9,0 passeerde, zei Erdoğan dat zijn regering “vastbesloten was om het juiste te doen” en haar streven naar investeringen, productie, werkgelegenheid en export zou voortzetten.

“De prijsstijging als gevolg van de stijging van de wisselkoersen heeft geen directe gevolgen voor investeringen, productie en werkgelegenheid. Het concurrentievermogen van de wisselkoers leidt tot een toename van investeringen, productie en werkgelegenheid’, zei hij eind november na een kabinetsvergadering in de hoofdstad Ankara.

Als onderdeel van de inspanningen om de economie te versterken, ontmoette de Turkse minister van Handel Muş de volgende dag in Dubai de minister van Economische Zaken van de VAE, Abdulla bin Touq al-Mari, waarna de twee landen een overeenkomst aankondigden over een werkplan gericht op de diversificatie van de niet-oliehandel en het vergroten van de handelsvolume.

Op 1 december kondigde de Turkse Centrale Bank, onder verwijzing naar “ongezonde prijsvormingen”, haar eerste directe interventie in de valutamarkten in zeven jaar aan.

Na die zet won de Turkse lira 6,27 procent ten opzichte van de dollar en bereikte 12,65 na een dieptepunt van 14,05.

Een dag later werd Nureddin Nebati aangesteld als minister van Financiën nadat zijn voorganger Lutfi Elvan aftrad. Nebati zei dat hij zich zou concentreren op het aanpakken van “chronische problemen” die de Turkse economie teisteren, en “hoge rentetarieven zullen geen prioriteit zijn”.

Op 17 december greep de Centrale Bank voor de vijfde keer in de maand in op de valutamarkten, toen de Turkse lira rond een recordhoogte van 17 schommelde ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Eerdere interventies van de bank bedroegen in totaal ongeveer 4 miljard dollar.

Op 16 december kondigde Erdoğan een verhoging van 50,4 procent aan in het minimumloon van Turkije vanaf 1 januari 2022, waardoor het maandelijkse bedrag werd verhoogd tot 4.250 Turkse lira (275 dollar, later in december: meer dan 400 dollar).

Dagen later onthulde de president het plan van de regering om lira-deposanten te compenseren voor schommelingen in vreemde valuta, waarbij hij de burgers opriep om over te stappen op lira gebaseerde activa. Hij zei dat het een nieuw financieel alternatief was voor het spaargeld van burgers om de zorgen over stijgende wisselkoersen weg te nemen.

Turkse burgers krijgen garanties van de Turkse Centrale Bank en de Schatkist voor spaargeld in de zogeheten ‘nieuwe valuta-beschermde Turkse lira deposito-tool’. “Exporterende bedrijven die het moeilijk vinden om prijzen te bepalen als gevolg van schommelingen in wisselkoersen, krijgen een wisselkoerscompensatie en -informatie via de Centrale Bank”, legt Erdoğan uit.

Hij zei ook dat stopzetting, of inhoudingen, op de dividendbetalingen van bedrijven, zou worden verlaagd tot 10 procent. Het staatssubsidiepercentage op het persoonlijke pensioenstelsel zou aanzienlijk worden verhoogd van 5 procent naar 30 procent om de aantrekkingskracht te vergroten, voegde hij eraan toe.

De aankondiging leidde tot een sterke stijging van de Turkse lira ten opzichte van de Amerikaanse dollar, waarbij de wisselkoers daalde tot 11,2248 – een winst van bijna 40 procent.

De bankdeposito’s van lira’s in Turkije waren op 25 december met 23,8 miljard lira (2,2 miljard dollar) gestegen en dat bedrag blijft groeien, aldus Erdoğan in een tv-interview.

© Turksemedia.nl – Alle rechten voorbehouden | AA | Gepubliceerd: 31-12-2021